Interview met Diana van den Berg
Diana van den Berg volgde dit jaar de cursus Historische verhalen schrijven bij het Gemeentearchief. Zij is al sinds 2006 in archieven te vinden voor stamboomonderzoek. Toen haar vader ziek werd, besefte ze dat ze nog niet veel wist van die tak van haar familie. “Helemaal omdat ik vernoemd ben naar Dirkje Salacroup, de moeder van mijn vader, kreeg ik haast om dit uit te zoeken.” Inmiddels weet ze dat alle Salacroups in Nederland – minder dan 100 – familie van elkaar zijn. En dat ze vanuit het Franse plaatsje Cahors naar Nederland gekomen zijn.
Diana heeft de Frederik Muller Academie (bibliotheekopleiding) gedaan en Nederlands gestudeerd. “Geschiedenis en taal hadden altijd al mijn interesse.” Tot mijn verrassing werkt zij nu in een financiële functie – ze heeft ook nog Bedrijfseconomie en Bestuurskunde gestudeerd – en merkt daar bij op: “Cijfers kunnen veel vertellen, maar archieven ook!”
Stamboomonderzoek Salacroup
“Vóór 2006 had ik al stamboomonderzoek gedaan; toen kon dat ook al op internet. Het leuke is dat ik weer veel extra informatie vond, toen ik na een paar jaar opnieuw ging zoeken! En er worden nog altijd meer archieven gedigitaliseerd.”
“Van mijn oma wist ik niets, ik heb haar nooit gekend. De oma van moederskant ook niet, maar over haar is wel een boekwerk gemaakt.”
“Ik ben niet in de Zaanstreek geboren en getogen. Mijn voorouders hebben hier in 1702 gewoond en ook aan het begin van de 20ste eeuw. Dat wist ik niet toen ik naar Zaanstad verhuisde!” Van de familie Van der Koogh, bekend als gemeentearchitecten van Zaandam, is tot Diana’s vreugde veel bewaard gebleven. In die tijd maakten adolescenten van goede stand vaak een rondreis door Europa. Gerrit van der Koogh heeft daar een reisverslag van gemaakt met veel tekeningen. “Ik hoorde dat het verslag bij toeval bewaard gebleven is, dat het door iemand uit een berg afval gered is. Absoluut een geluksmoment!”
Jacoba Stevendina van der Koogh was getrouwd met Theodorus Salacroup. De familie woonde in Dordrecht, nadat Michael Salacroup op 26 april 1768 vanuit Frankrijk naar Nederland gekomen was. “Ik zou nog wel eens verder willen zoeken in de Franse archieven – Cahors is een mooi plaatsje! – maar de Franse taal is wel een beperking.” Diana zou eerst in de Franse kerkregisters zoeken naar aanknopingspunten.
Ook aan het bevolkingsregister en aan adresboeken heeft ze veel gehad. “De adresboeken laten zien waar families gevestigd waren. Daarna zoek ik verder naar beeldmateriaal van de straten en huizen uit die tijd. Dat is soms moeilijk zoeken, omdat de nummering van de huizen soms veranderd werd.”
“De familie Van der Koogh in Dordrecht was een molenaarsfamilie. Theo van der Koogh, zoon van Gerrit, was één van de oprichters van de Zaanse Schans. Mijn dochter heeft een vriend die vrijwillige molenaar is – opvallend hoe de geschiedenis zich herhaalt!”
101 vrouwen
“Over sommige mensen is veel informatie bewaard gebleven, maar over de meesten, vooral vrouwen, is weinig bekend. Op foto’s in het archief staan vaak mannen. Als er namen genoemd worden, zijn dat vaak de namen van de mannen. Een vrouw wordt soms alleen aangeduid als ‘de echtgenote van’. Als ik voor historisch onderzoek in het archief kom, zijn mijn collega-onderzoekers meestal mannen.” Voor Diana reden om zich te storten op het onderzoek naar 101 vrouwen uit de Koog-Zaandijkse geschiedenis. Voor de Historische Vereniging Koog-Zaandijk (HVKZ) gaf zij 101 belangrijke of opmerkelijke vrouwen een gezicht en een geschiedenis.
“Ik kan heel gelukkig worden van dingen die ik bij toeval vind. Een voorbeeld: tijdens mijn onderzoek voor 101 vrouwen stuitte ik op Anna Maria Tobbe uit Zaandijk. Zij was de laatste van vier generaties apothekers op de Lagedijk in Zaandijk, waar nu de Tobbesteeg nog te vinden is. Waar nu stenen huizen staan, stond vroeger de houten apotheek met een houten woonhuis. Dit lag wat inverdan, zodat er een pleintje met bomen voor was waar de kinderen uit de buurt speelden.”
“Anna Maria Tobbe werd in eerste instantie geweigerd voor de opleiding tot apothekersbediende, want in de wet stond ‘hij mag de opleiding volgen’. Zij heeft hiervoor een aanvraag ingediend bij de toenmalige minister Thorbecke. Een aantal jaren later is de wet aangepast en kon ze toch apothekersbediende worden.” Diana vindt het dramatisch dat Anna Maria de geschiedenisboeken niet gehaald heeft, want zij slaagde als 2e vrouw voor het diploma, slechts een week na de 1e. Bovendien stierf ze al in 1886, voordat de eerste feministische golf echt goed op gang was gekomen.
“In haar huwelijksakte of overlijdensakte staat nergens vermeld dat zij apothekersbediende was. Erg jammer voor haar dat dat niet geregistreerd is. Ze trouwde met een apotheker. Liefde of een verstandshuwelijk? In de apotheek moest nu eenmaal een apotheker wonen. Maar daarvan is geen bewijs te vinden.” Wel een geluksmoment: toen Diana na lang zoeken twee foto’s van Anna Maria en haar echtgenoot vond! Het is immers haar doel om al die opmerkelijke vrouwen een gezicht te geven.
Een wijze les: mensen gooien veel foto’s weg, van wie niemand meer weet wie er op staan. Maar voor archieven en onderzoekers kunnen die heel waardevol zijn!
De apotheek en het pleintje aan de Lagedijk
Foto: Gemeentearchief Zaanstad (
Geschiedenis wordt geschiedenis wanneer je er naar vraagt
“De eerste man van de oudste zus van mijn moeder heb ik nooit gekend. Voordat mijn moeder overleed, hebben we samen nog foto’s gekeken. Ik vroeg wie die onbekende man was: Teun Snijders, opgepakt tijdens de razzia in Rotterdam, te werk gesteld in Duitsland en nooit meer teruggekomen. Als je er niet naar vraagt, weet je het niet. Geschiedenis wordt dan ook geen geschiedenis, omdat het verdwenen is!”
Cursus Historische verhalen schrijven
“Voor de HVKZ heb ik verschillende boekjes gemaakt, bijvoorbeeld 101 vrouwen, Skooltaid, 100 jaar Zuiderkerkstraat, Spuitgasten en Het Bannehof. De cursus Historische verhalen schrijven heb ik gedaan om de verhalen uit mijn onderzoek goed te kunnen vertellen aan de lezer. Een voordeel van de cursus is dat je andere mensen leert kennen die dezelfde interesse hebben. Je krijgt feedback van anderen over je verhaal en tips om het luchtig te maken. Zelf ben ik namelijk vooral gefocust op feiten.”
“Nu ben ik bezig met het levensverhaal van een andere persoon, maar soms kom ik weer een nieuwe naam voor de 101 vrouwen tegen.” Als vrouw van cijfers en feiten zal Diana deze ongetwijfeld toevoegen aan de lijst en de juiste nummering geven. Maar de historische vrouwen zijn ook een passie geworden: Diana wil de nieuwe verhalen die ze tegenkomt blijven vertellen.