Uw zoekacties: Kadaster Zaandijk

OA-0121 Kadaster Zaandijk

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Geschiedenis van de archiefvormer
OA-0121 Kadaster Zaandijk
Inleiding
1.
Geschiedenis van de archiefvormer
Algemeen
Het kadaster is een belangrijke bron voor het onderzoek naar eigenaren en bebouwingen op percelen. De kadastrale administratie werd in het leven geroepen onder het Franse bestuur van ons land begin 19e eeuw. In de jaren '20 begonnen landmeters het gehele land op te meten wat resulteerde in kadastrale kaarten (minuutplans).
Per 1 oktober 1832 ging de kadastrale administratie van start. De Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel (overzichten van eigenaars in volgorde van kadastraal perceelnummer) vormen samen met de minuutplans de basis.

Kadastrale indeling
Nederland werd voor de administratie ingedeeld in kadastrale gemeenten, overeenkomend met de burgerlijke gemeenten. Elke kadastrale gemeente is onderverdeeld in secties die met een letter worden aangeduid. Binnen elke sectie zijn de percelen genummerd vanaf nummer 1, bijvoorbeeld, sectie A, nr. 23. Deze nummers kunnen vervallen, bijvoorbeeld omdat een perceel grond wordt samengevoegd met een ander perceel of juist wordt gesplitst. Aan het samengevoegde dan wel gesplitste perceel wordt/worden op dat moment (een) nieuw(e) nummer(s) toegekend.
Van oudsher vielen de Zaanse gemeenten onder kadasterkantoor Haarlem, tegenwoordig onder Amsterdam.
Soorten archiefstukken
Van elk perceel is vastgelegd wie de eigenaar is, wat het gebruik is (bijvoorbeeld bouwland, weiland, huis en erf), hoe groot het is en welke wijzigingen plaatsvinden. Dat gebeurde in verschillende registers van het kadaster, de zogenaamde 'leggers'. Deze werden in tweevoud bijgehouden; zowel door het Kadaster als door de gemeenten. Zodoende bezit het Gemeentearchief Zaanstad kadastrale leggers van alle zeven voormalige Zaanstad gemeenten en Oostzaan. Kadastrale gegevens over de periode 1811-1832 betreffende de Zaanstreek vindt u uitsluitend bij het Noord-Hollands Archief, in het archief van de Hypotheekkantoren Alkmaar, Amsterdam, Haarlem en Hoorn (toegangsnummer 83.1).
De kadastrale archieven zoals het Gemeentearchief Zaanstad bezit, bestaan uit de volgende onderdelen, die per voormalige gemeente (kunnen) voorkomen:
Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels (O.A.T.)
De Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels zijn opgesteld op 1 oktober 1832 en bevatten gegevens per kadastrale gemeente/sectie/perceel. Hierin werden geen wijzigingen genoteerd. In 1832 of 1833, werden in de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel momentopnamen vastgelegd van al het grondbezit in de gemeenten. Per kadastrale sectie legde men de de gegevens vast in volgorde van de perceelsnummers.

Suppletoire Aanwijzende Tafels (S.A.T.) - Register No. 82
Betreft aanvullingen op O.A.T. in de periode 1832-1863. De wijzigingen die naderhand plaatsvonden werden in dezelfde volgorde genoteerd in de Suppletoire Aanwijzende Tafel (S.A.T.). Deze laatste registers zijn bijgehouden tot 1863.

Perceelsgewijze Kadastrale Leggers - Register No. 84
Deze leggers geven per eigenaar (artikel) het grondbezit (en huizenbezit). Wijzigingen werden ook genoteerd in de Perceelsgewijze Kadastrale Leggers.
In feite is deze naam ongelukkig gekozen. Het werd namelijk niet ingericht per perceel maar
per eigenaar. Van elke eigenaar werd een 'artikel' aangelegd, dat één of meerdere bladzijden
kan omvatten. Het artikelnummer staat links bovenaan op de linker bladzijden en rechts
bovenaan op de rechter bladzijden. In het artikel zijn alle percelen van de eigenaar (persoon,
instelling of organisatie) in de kadastrale gemeente op volgnummer genoteerd. Per kolom zijn diverse gegevens te achterhalen, waarmee de geschiedenis van een perceel kan worden achterhaald.
Index op perceelnummer - Register No. 71
Register per perceel (kadastraal nummer), daarachter wordt het betreffende artikelnummer of nieuw perceelnummer gegeven. Dit register werd ingevoerd in 1844 en bevat gegevens vanaf 1840. Het is ingericht naar kadastrale sectie en daarbinnen op perceelsnummer.
Dit is een belangrijke ingang voor onderzoek: wanneer u over een sectie- en perceelsaanduiding beschikt uit de periode 1840-circa 1985, dan verwijst dit naar de artikelnummers (eigenaren) waar het betreffende perceel is opgenomen. U kunt van de ene naar andere artikel/legger/eigenaar met behulp van de laatste kolommen waar de nummers van de voorgaande en opvolgende artikelen zijn genoteerd (zie ook de handleiding, rubriek 3).
Alfabetische toegang op rechthebbende en register No. 85: Alfabetische Naamlijsten
Aanvankelijk werd de alfabetische naamlijst van eigenaren, ook wel index genoemd, opgenomen in de perceelsgewijze legger zelf (alfabetische toegang op rechthebbende). Maar dat bleek op termijn niet handig: de naamlijst kon immers betrekking hebben op meerdere delen van die legger tegelijk. Soms heeft deze index in een leggerdeel betrekking op die ene legger, soms ook op meerdere delen van de legger. Pas later stelde men de naamlijst in een apart register samen.
Kaarten
Bij de kadastrale registratie horen ook tekeningen waarop is terug te vinden waar elk perceel ligt. Zoals al eerder gezegd bestaan er per kadastrale gemeente overzichtskaarten van de kadastrale secties en per sectie detailkaarten waarop de individuele percelen zijn terug te vinden. Deze kaarten (ook wel minuutplans genoemd) zijn in origineel bij het Noord-Hollands Archief aanwezig en een kopie bij het Gemeentearchief Zaanstad. Laatstgenoemde zijn digitaal beschikbaar via de beeldbank van het Gemeentearchief Zaanstad. De minuutplas zijn officieel volgens de situatie van 1 oktober 1832, maar opgemaakt aan de hand van metingen uit de periode 1820-1830.
Als gevolg van een herwaardering van de grondbelasting tussen 1882 en 1889 werden nieuwe kaarten gemaakt. Duplicaten van die kaarten die in het bezit waren van gemeenten werden over een periode van circa 20 jaar bijgewerkt (geradeerd); als gevolg daarvan zijn zulke kaarten niet altijd eenvoudig te dateren.
2. Geschiedenis van het archief
3. Handleiding voor de gebruiker
4. Archiefvormer

Kenmerken

Datering:
1832 - 1985
Gemeente:
Zaandijk
Omvang in meters:
0,75
Toegang:
Inventaris, digitaal
Openbaar:
Ja
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang OA-0121 Kadaster Zaandijk
VERKORT:
NL-ZdGAZOA-0121