In de 19e eeuw waren eigenaren weliswaar verplicht om vergunning te vragen om te mogen bouwen of verbouwen, maar pas na de invoering van de Woningwet in 1901 werden er structureel series bouwdossiers aangelegd. Vandaar dat de oudste bouwdossiers van de meeste voormalige Zaangemeenten van omstreeks 1900 dateren.
De bouwdossiers bevatten veelal een aanvraag om een bouwwerk te mogen plaatsen of een bestaand bouwwerk te mogen verbouwen. Dat kan variëren van een huis tot een fabrieksgebouw, van een septic tank tot een hek aan de openbare weg. In deze aanvraag wordt vaak het (toenmalige) adres en/of kadastrale perceel genoemd, waarop de bouwaanvraag betrekking heeft. Vaak zijn hierbij tekeningen gevoegd van het nieuwe bouwwerk of het bestaande bouwwerk (met vaak de oude en nieuwe situatie ingetekend) en regelmatig zijn er gedetailleerdere gegevens over de te gebruiken materialen opgenomen.
Van de gemeente Zaandam zijn weliswaar bouwdossiers aanwezig vanaf 1851, maar over de periode tot circa 1900 bevatten deze dossiers zelden tekeningen maar uitsluitend aanvraag- en toestemmingsformulieren.
Met name eind 19e- en begin 20e eeuw werden bouwtekeningen veelal op calque gemaakt. Vanwege de materiële kwetsbaarheid van dit materiaal zijn kleurenkopieën gemaakt. Laatstgenoemde mogen door onderzoekers geraadpleegd worden. Dit is aangegeven met behulp van een etiket op de omslag.
Informatie over fundering is op bouwtekeningen in het verleden soms uiterst summier weergegeven: vaak geldt: hoe ouder het bouwdossiers, hoe minder informatie over de fundering voor handen is.
Voor het zoeken en aanvragen van de bouwdossiers is een aparte handleiding beschikbaar op de website van het Gemeentearchief.
Digitaal beschikbare bouwvergunningen zijn als pdf onder de beschrijving opgenomen en op te slaan.