De bedoeling van een Hinderwet is te voorkomen dat inrichtingen (zoals fabrieken) gevaar, schade of hinder voor de omgeving kunnen opleveren. In de vergunning worden bepaalde voorwaarden gesteld, zodat eventueel gevaar, schade of hinder binnen de perken gehouden kunnen worden. Er kan dan ook controle op uitgevoerd worden.

In de periode 1875-1896 was er nog geen sprake van Hinderwetvergunningen zoals wij ze nu kennen. Vóór 1875 werd een Hinderwetvergunning avant la lettre verleend door het Ministerie van Financiën *  . De archieven van het Ministerie van Financiën zijn aanwezig op het Nationaal Archief.

In 1875 werd in Nederland de Fabriekwet ingevoerd. De Fabriekwet beschermde derden tegen gevaar, schade of hinder die kon ontstaan door de oprichting, wijziging of uitbreiding van een 'inrichting'. De aanvraag voor een vergunning voor een dergelijke inrichting moest worden gericht aan het College van Burgemeester & Wethouders (B&W) van de gemeente waar de inrichting zou komen. Zowel bij de oprichting als bij een latere wijziging of uitbreiding van de inrichting was een vergunning noodzakelijk.

Met de totstandkoming van de Fabriekwet 1875 waren de veiligheidsvoorzieningen van een bedrijf naar buiten toe geregeld. Door de toenemende aandacht voor de arbeidsomstandigheden werd ook de veiligheid binnen een bedrijf in wetten vastgelegd. In 1895 werd daarom de Veiligheidswet ingevoerd. Een jaar later werden, op grond van de Veiligheidswet 1895, verschillende artikelen aan de Fabriekwet 1875 toegevoegd en de naam van deze laatste wet gewijzigd in Hinderwet 1896.

Dit had tot gevolg dat toetsing van de eisen van de Hinderwet en de Veiligheidswet door het college van Burgemeester en Wethouders in samenwerking met de Arbeidsinspectie gebeurde *  .

In Zaandam vond aanvankelijk de toetsing van de Hinderwet plaats door de gemeentearchitect. Vanaf 1920 werd deze taak overgenomen door de directeur van Gemeentewerken *  . Daarna voerde de Dienst voor de Hygiëne van het Milieu voor de Zaanstreek de taak uit.
De toetsing van de Veiligheidswet gebeurde door de Arbeidsinspecties van Amsterdam, en uiteindelijk Haarlem. Ook instanties als het Staatstoezicht op de Volksgezondheid en het Rijksinstituut voor de Zuivering van Afvalwater (RIZA) hadden een toetsende rol *  .
Als was voldaan aan de wettelijke vereisten verleende het college van Burgemeester en Wethouders de Hinderwetvergunning.
Hinderwetvergunningen voor overheidsinstanties zoals gemeenten en waterschappen werden verleend door de Gedeputeerde Staten van Noord-Holland *  . Dit leidde ertoe dat zowel de gemeenten, als de Arbeidsinspecties, ieder zijn eigen series Hinderwetvergunningen hadden.


De serie Hinderwetvergunningen van Zaandam zijn aanwezig op het Gemeentearchief Zaanstad en serie Hinderwetvergunningen van de Arbeidsinspectie zijn aanwezig op het Noord-Hollands Archief.
De serie Hinderwetvergunningen van Zaandam is onderdeel van de archieven van het gemeentebestuur van de voormalige gemeente Zaandam over de periode 1850-1973. Deze archieven zijn terug te vinden onder de archiefnummers OA-0058 en OA-0059.