gemeentearchief

Op vrijdagmiddag 4 oktober 2019 blikte het Gemeentearchief samen met drie vrouwelijke Zaanse wethouders en diverse sprekers terug op 100 jaar vrouwenkiesrecht in de Zaanstreek. Het Gemeentearchief opende hiermee de Maand van de Geschiedenis en het thema Zij/Hij werd direct in de spotlights gezet.

De studiemiddag is volgeboekt en de foyer loopt bij de inloop al snel vol.

De raadzaal vlak voor de start: de laatste voorbereidingen worden getroffen en men neemt alvast het programmaboekje door.

Gemeentearchivaris Frans Hoving trapt af en wijst op het namenlint: er staan nog altijd minder vrouwen dan mannen op het lint. Ina Kakes-Veen staat er op en ook Aafje Heynis. Na de officiële opening luisteren we naar het lied "De Zegen des Vrouwenkiesrechts" van Dirk Witte: 'Ieder wijsgeer, die geleefd heeft, tot in menschenheugenis, heeft de meening uitgesproken, dat de vrouw een onding is...'

Renate Sun-Louw licht de spot - want dat is het gelukkig - van Dirk Witte toe in haar lezing 'Vrouwenkiesrechtstrijd in de Zaanstreek'. Wie waren er lid van de vrouwenkiesrechtclubs, waar kwamen ze bijeen en wat werd er zoal besproken? Renate neemt ons mee in haar onderzoek bij het Gemeentearchief en wij delen haar verwondering over de gang van zaken honderd jaar geleden. Carry van Bruggen (1881 - 1932) - ook in het namenlint - was een moderne vrouw die werken combineerde met moederschap. Ze mocht daarom wel belasting betalen, maar nog niet stemmen. Een citaat van de Algemeene Nederlandsche Vrouwen Organisatie uit 1920: "Eenige uren zouden nodig zijn om alle gevallen op te noemen, waarin de wet de vrouw negeert en vernedert."

Renate krijgt diverse vragen uit het publiek: Diana van den Berg en Hans Kuyper grijpen hun kans en de microfoon. Corrie van Sijl voegt toe: Aletta Jacobs kreeg het voor elkaar om te gaan studeren, kreeg een goede baan en wilde vervolgens ook gaan stemmen. Oorspronkelijk stelde de wet alleen een loongrens om te mogen stemmen. Doordat zij arts was, voldeed ze aan deze loongrens en wilde ze gebruikmaken van haar stemrecht. Pas toen is de Grondwet veranderd en werden vrouwen expliciet uitgesloten van stemrecht. Vóór die tijd was het zo vanzelfsprekend dat vrouwen geen stem hadden, dat dat niet eens in de wet stond.

De wethouders Natasja Groothuismink, Rita Noordzij en Songül Mutluer gaan in gesprek met Juliette Berkhout over hun motivatie om in de politiek te gaan en of er momenten waren waarop het vrouw zijn een rol speelde in hun carrière of het politieke debat. Rita Noordzij mocht van de bovenmeester niet naar de huishoudschool, maar moest doorleren. Ze heeft veel steun gehad van haar naaste familie om in de politiek te gaan. Songül Mutluer is de vierde dochter uit een Turks arbeidersgezin, de eerste vrouw in haar familie die ging studeren, omdat dit voor de tweede generatie mogelijk was. Zij adviseert alle vrouwen: twijfel niet als je voor een functie gevraagd wordt! Zij deed dat wel maar kreeg geen spijt van haar beslissing. Op haar 25e koos ze voor de politiek. De kinderen van Natasja Groothuismink zijn gewend aan een werkende moeder, en in de huidige gemeenteraad ziet zij dat de verhouding vrouw/man goed is. De vrouwen hier moeten echter nog steeds een voorbeeld zijn voor vrouwen in andere plaatsen en landen.

Wat zal er over honderd jaar veranderd zijn? De ouderwetse manier om besluiten te nemen is veranderd. Meer diversiteit in de gemeenteraad zorgt ook voor meer soorten overleg en besluitvorming. Meer vrouwen aan de top moet meer dan normaal zijn. En het woord 'papadag' is verdwenen.

Alle sprekers krijgen als dank het boek 'Vrouwen in gevecht'. In dit boek vertellen schrijfster Marta Breen en illustratrice Jenny Jordahl de geschiedenis van de vaak dramatische strijd die vrouwen overal ter wereld hebben moeten leveren. Na het gesprek met de wethouders wordt de stand van zaken besproken in de foyer.

Hubert Vandewalle sprak over zijn overgrootmoeder Wilhelmina Hofman-Poot. Tot het einde van haar leven las zij elke dag de krant en als haar iets niet zinde, ging er een brief op hoge poten naar de redactie. Zij verhuisde met haar echtgenoot Johan mee naar Oostzaan, waar hij hoofd van de Zuiderschool werd en zij presidente van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht, afdeling Oostzaan. Die bijeenkomsten leidde ze altijd in met een korte toespraak of peptalk: "Helpen willen wij, en samen. Vrouwen en mannen vormen een betere maatschappij."

Janny van Tuijl-Hagen, Ineke Schilder-Mantel en Ans Pieper kijken met Els Veenis-Kaak terug op de activiteiten van het Raadsbreed Vrouwen Overleg (R.V.O.) dat in 1983 werd opgericht na de voltooiing van de Emancipatienota door vrouwelijke raadsleden. In navolging van de Tweede Kamer verenigden de vrouwen van verschillende partijen zich in een informeel gestructureerd overleg om gezamenlijk meer voor elkaar te krijgen. Zij gingen ook langs bij buurthuizen en adviseerden de vrouwen daar: je kan in overleg gaan, met elkaar praten, maar het eerste wat je moet doen is: stemmen!!!

Aan dit gesprek hebben Judith Schouten en Marieke Ros vanuit het publiek ook nog wel iets toe te voegen. Het R.V.O. bestond tot ongeveer 2002.

Tijd voor de nabespreking in de foyer!