Het invoerwerk van het VeleHandenproject Zaanse Verpondingsregisters is gereed. Voor deelnemers is er een feestelijke slotbijeenkomst op vrijdagmiddag 30 september. Zie verder hier.

Helpt u vervolgens mee om opnieuw een heel belangrijke bron van het Zaanse verleden beter toegankelijk te maken: de Zaanse transportakten.

Wanneer je een huis of stuk grond kocht of verkocht, ging je daarvoor in de 16e tot vroege 19e eeuw naar de schout en schepenen: het bestuur van het ambachtsgebied, de stad of het dorp. In de Zaanstreek waren dat de schout en schepenen van:

  • De Heerlijkheid Assendelft
  • De Banne Krommenie
  • De Banne Westzaan
  • De Banne Oostzaan
  • Het dorpsbestuur Oostzaandam (vanaf 1795)


Opnamen voor een film van de Zaanstreek in 1927
(Scene minuut 0:35m - 7:28: de schout en schepenen bij het raadhuis in Jisp). © GAZ, 22.27507

Deze akten zijn bewaard gebleven vanaf eind 16e eeuw. In 1811 werd het rechtssysteem in Nederland gewijzigd en vanaf toen zijn er geen transportakten bij schout en schepenen meer opgemaakt. Men ging vanaf toen voor alle verkopingen naar de notaris.

Wanneer alle voorkomende namen en locaties in de transportakten doorzoekbaar zijn, is het in een handomdraai mogelijk om een prachtig beeld te krijgen van de historie van Zaanse huizen, pakhuizen, molens, stukken land en hun eigenaars. Juist in de periode 1560-1811 ontwikkelde zich bloeiend industrieel gebied rondom de Zaanoevers, terwijl meer landinwaarts meer agrarische bedrijvigheid te vinden was. We vinden in deze akten volop bewijs van de Gouden Eeuw, die zeker in de Zaanstreek merkbaar en zichtbaar was. Anderzijds, vanaf midden 18e eeuw zien we aan de hand van de transportakten ook de neergang, en deze bron eindigt tijdens de economische malaise in de “Franse tijd”. 

Kortom een enorm boeiende bron waarmee we een inkijkje krijgen in koop- en verkoopactiviteiten van meer en minder vermogende Zaankanters én een algemener beeld van de Zaanse maatschappij en economie over een periode van circa 250 jaar. 

Al tijdens het indiceren wordt u dit inkijkje gegund! Nieuwtjes uit het verleden uit de eerste hand! Doet u mee? Dat kan via de website van VeleHanden.