In 2016 dook in een particulier fotoalbum een viertal unieke foto’s op van de Februaristaking op De Dam in Zaandam. Deze bijzondere vondst haalde op 22 februari jl. zelfs het NOS Journaal.
 |
|
De vier gevonden Zaanse foto's van de Februaristaking |
De Februaristaking geldt als het enige grootschalige en openlijke verzet tegen de jodenvervolging in Europa. De staking begon in Amsterdam, maar sloeg al snel over naar de Zaanstreek. Op 25, 26 en 27 februari legden tienduizenden Zaankanters het openbare leven plat. Vanuit de gehele streek trokken duizenden stakers naar de Dam in Zaandam; niet alleen fabrieksarbeiders, maar ook ambtenaren en winkelpersoneel. De Duitsers reageerden woedend en schoten vanuit overvalwagens op de demonstranten. Daarbij werd de twintigjarige slagersknecht Jan Keijzer gedood.
 |
|
Staakt, staakt, staakt! Beeldje van Truus Menger |
Op 27 februari werd een einde gemaakt aan de staking, al staakte een enkel bedrijf nog door tot 1 maart. Tot op heden was er slechts één (Amsterdamse) foto van de staking bekend. Nu komen daar dus vier Zaanse foto's bij. Op initiatief van het gemeentearchief is uitgebreid onderzoek gedaan naar het verloop van de Februaristaking in de Zaanstreek. Dit heeft geresulteerd in het boekwerk De Februaristaking in de Zaanstreek 1941. Auteur Erik Schaap heeft aan de hand de unieke foto's en nooit eerder gepubliceerd archiefmateriaal een reconstructie gemaakt van het verloop van het massaprotest. Het boek is vanaf 25 februari te koop voor € 12,50 bij de Bruna in Zaandam.
 |
| Eén van de gevonden foto's siert de omslag. |
Nog ieder jaar wordt de Februaristaking in de Zaanstreek officieel herdacht. Tijdens de herdenkingsbijeenkomst op 26 februari a.s. in het Zaantheater zal het boek officieel worden aangeboden aan de drie burgemeesters van Zaanstad, Oostzaan en Wormerland.
Meer publiciteit rondom de foto's:
Link naar de website van NOS
Link naar het NOS-journaal van 22 februari 2017, 20.00 uur
Link naar Vrij Nederland
Link naar De Orkaan
Link naar Noord-Hollands Dagblad (premium artikel, inlog benodigd)
Vanwege de Tweede Kamerverkiezingen is het gemeentearchief op woensdag 15 maart a.s. de gehele dag in gebruik als stemlokaal. De studiezaal is die dag dus niet beschikbaar voor onderzoek.
In verband met het terugplaatsen van het meubilair is de studiezaal ook op donderdagochtend 16 maart gesloten, u bent dan welkom voor onderzoek vanaf 12.00 uur 's middags.
 |
| Stembureau in het stadhuis van Wormerveer in 1931 |
Ongeveer een jaar geleden werden de eerste akten van de burgerlijke stand digitaal op deze website beschikbaar gesteld. Ze waren uitsluitend digitaal te "doorbladeren".
Vanaf 3 februari 2017 zijn de eerste akten van de burgerlijke stand (geboorteakten, huwelijksakten en overlijdensakten) op naam doorzoekbaar op onze website. Dat betekent een uitbreiding met ruim 15.000 namen van vroegere Zaankanters! Het totaal aantal personen dat daarmee is ontsloten is ruim 180.000! Dit is met dank aan een grote groep vrijwilligers én een particulier die zijn database met ingevoerde namen ter beschikking heeft gesteld aan het Gemeentearchief. Zonder hun hulp was dit niet te realiseren geweest. In het linker menu op de pagina Op zoek naar voorouders vindt u een overzicht van welke akten van de burgerlijke stand precies op naam doorzoekbaar zijn. U komt via die pagina ook in het daadwerkelijke zoekscherm terecht.
De komende maanden gaan we hard verder met het digitaal aanbieden van de akten van de burgerlijke stand én het ontsluiten van nog meer namen daaruit.
Overigens is een belangrijk deel van de huwelijks- en overlijdensakten van de voormalige Zaangemeenten en Oostzaan reeds doorzoekbaar op naam via www.wiewaswie.nl.
Sinds februari 2017 zijn een groot aantal charters uit de collectie van het Gemeentearchief Zaanstad digitaal te raadplegen. De charters maken onderdeel uit van de archieven van de ambachts-, dorps- en gemeentebesturen van de voormalige Zaangemeenten en Oostzaan (toegangsnummers OA-0027, OA-0033, OA-0035, OA-0048, OA-0053, OA-0060, OA-0106, OA-0107 en OA-0126). Hiermee is ook het oudste archiefstuk dat zich bij het Gemeentearchief Zaanstad bevindt, digitaal te raadplegen: een handvest uit 1396.
De gedigitaliseerde charters hoeven nu niet meer fysiek te worden geraadpleegd, wat de materiële staat van deze oude stukken ten goede komt!
U kunt hier in de inventarissen zoeken. De scans vindt u door op de beschrijvingen te klikken.
Zegel ter bekrachtiging van een akte uit 1629. Deze akte betreft een gerechtelijke uitspraak van de Hoge Raad van Holland, Zeeland, en Westfriesland in een zaak over een keur (verordening met regels) met betrekking tot de Lagendijk. Het geschil speelde ussen enerzijds de schout en schepenen van Westzaan en de schepenen van Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer (als vertegenwoordigers van de bewoners van de Lagendijk). Het archiefstuk is te raadplegen als OA-0053, inv.nr. 328.
Per februari 2017 zijn er weer twee nieuwe inventarissen van archieven gereed gekomen. U kunt hier in de inventarissen zoeken en desgewenst stukken aanvragen voor inzage op de studiezaal.
A-0106. Dorpsbestuur Oostzaan, (1577) 1604-1795
De ambachtsheerlijkheid of banne van Oostzaan en Oostzaandam strekte zich uit van de oostelijke Zaanoever tot het Twiske tussen Oostzaan en Landsmeer. De regenten (altijd 1 meer uit Oostzaan dan uit Oostzaandam) zorgden voor het dagelijks bestuur van het gebied, waarbij zij tal van ambtenaren aanstelden, zoals notarissen, schoolmeesters en makelaars. Maar ook met het benoemen van predikanten in de Hervormde kerk hadden zij aanvankelijk bemoeienis.
Het rechthuis, gebouwd in 1617 en waar de schout met zijn schepenen recht sprak, stond in Oostzaan.
De bestuurders waren tevens heemraden van de Polder Oostzaan, de schout was dijkgraaf.
In 1729 kochten de regenten de banne van de Staten van Holland en West-Friesland.
Bij de instelling in 1795 van de Bataafse Republiek vond een scheiding tussen het ambachts- en polderbestuur plaats. Bovendien vond grotendeels een scheiding plaats tussen Oostzaan en Oostzaandam wat betreft het ambachtsbestuur. In Oostzaandam kwam een afzonderlijke rechtbank en weeskamer die zetelden in een aanbouw aan de Oostzijderkerk.
Reeds in 1789 waren de heerlijkheden in Nederland officieel afgeschaft, maar pas in 1811 werd de ambachtsheerlijkheid Oostzaan en Oostzaandam officieel opgeheven. Per 1812 vond een definitieve splitsing plaats van het gebied in de gemeenten Zaandam en Oostzaan. De Polder Oostzaan bleef als gebied wel één tot ver in de 20e eeuw.
Dit archief heeft betrekking op specifiek het dorpsbestuur van Oostzaan, dus de Oostzaanse regenten die deel uitmaakten van het bestuur van de banne Oostzaan en Oostzaandam. Het archief van de banne Oostzaan en Oostzaandam zelf bevindt zich in het archief van de Polder Oostzaan, aanwezig bij het Waterlands Archief.
Het 17e-eeuwse rechthuis, dat tot in de 19e eeuw in Oostzaan in gebruik bleef. © Gemeentearchief Zaanstad, fotonummer 12.0317.
PA-0496. Collectie Van Halderen, betreffende de sierkuiperij P.G. Van de Kerkhoff en familie Van Halderen, ca. 1930-ca. 1950, 2001-2014, z.j.
Peter Gerhard van de Kerkhoff (1900-1973) was in eerste instantie werknemer bij Evenblij Vaten in de kuiperij. In 1939 begon hij een eigen sierkuiperij aan het Zuideinde in Koog aan de Zaan. Hij vervaardigde onder meer bloempotten, paraplubakken, sigarettenvaasjes, bijzettafeltjes, tabaksdozen, asbakken en onderzetters maar ook onderdelen voor een poppenhuis. Doordat Van de Kerkhoff ziek werd en gebrek aan opvolging had, moest de sierkuiperij in 1972 worden gesloten.
Petrus Albertus (Petrus) van Halderen (1887-1962) en zijn twee zonen werkten als smid in de kuiperij ’t Hart en De Zwaan.
De collectie bestaat feitelijk uit twee subcollecties: die van de familie en sierkuiperij Van de Kerkhoff en die van de familie Van Halderen (ook smeden van beroep). Het bedrijfsarchief van Van de Kerkhoff is verloren gegaan, er is slechts één catalogus en er zijn foto's van producten. Daarnaast bestaat de collectie uit foto's van het bedrijf en familieleden. De collectie van de familie Van Halderen bestaat eveneens uit foto's en recent gemaakte aantekeningen betreffende de familieleden en hun werk. De collectie is in 2014 geschonken aan het Gemeentearchief Zaanstad door een dochter van P.A. van Halderen jr. Zij is eveneens een kleindochter van P.G. van de Kerkhoff.
Daarnaast zijn enkele archiefinventarissen aangevuld:
PA-0044
PA-0051
PA-0070