PA-0473 Doopsgezind weeshuis Oosterweide
PA-0473
Doopsgezind weeshuis Oosterweide
Inleiding
1. Geschiedenis van de archiefvormer
PA-0473 Doopsgezind weeshuis Oosterweide
Inleiding
1.
Geschiedenis van de archiefvormer
laatste wijziging 23-07-2019
Het doopsgezinde weeshuis Oosterweide aan de Oostzijde 240 te Zaandam werd in 1744 in gebruik genomen. De kerkeraad van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente te Oostzaandam in de Noord nam in 1743 het besluit 'om tot beter onderhoud van haare arme leedematen en weeskinderen uijt te zien na een bequaam huijs om de zelve daar in te logeeren en te alimenteeren'.
Vanaf 1780 zijn de namen van de opgenomen kinderen bewaard gebleven in het Inwoondersboekje (inventarisnummer 2) van het Weeshuis. Het aantal nieuwe inwoners van het weeshuis was steeds klein. In 1780 één man, 1781 vijf kinderen, 1782 één oude man, 1783 één oude vrouw, 1784 één oude vrouw etc. Het betrof zowel kinderen, armen als ouden van dagen.
Vanaf 1800 is de toeloop iets groter geworden. In september 1800 kwamen er drie kinderen bij, in mei 1801 twee zoons en in 1802 zes kinderen en een oude man. Er werd in de kerkeraadsvergadering van 10 maart 1803 besloten het oude weeshuis af te breken en op dezelfde plaats een nieuw te bouwen. Hierbij zou deze ook worden vergroot vanwege het toenemende aantal van kinderen en armen.
Vanaf 1780 zijn de namen van de opgenomen kinderen bewaard gebleven in het Inwoondersboekje (inventarisnummer 2) van het Weeshuis. Het aantal nieuwe inwoners van het weeshuis was steeds klein. In 1780 één man, 1781 vijf kinderen, 1782 één oude man, 1783 één oude vrouw, 1784 één oude vrouw etc. Het betrof zowel kinderen, armen als ouden van dagen.
Vanaf 1800 is de toeloop iets groter geworden. In september 1800 kwamen er drie kinderen bij, in mei 1801 twee zoons en in 1802 zes kinderen en een oude man. Er werd in de kerkeraadsvergadering van 10 maart 1803 besloten het oude weeshuis af te breken en op dezelfde plaats een nieuw te bouwen. Hierbij zou deze ook worden vergroot vanwege het toenemende aantal van kinderen en armen.
Toen het nieuwe weeshuis tegen het einde van 1804 in gebruik werd genomen, waren er behalve de inwonende huisvader en huismoeder 14 bewoners: 1 oude man, 3 oude vrouwen, 6 meisjes en 4 jongens. In juni 1809 wordt vermeld dat er 22 personen zijn die worden onderhouden in hun bestaan.
In het begin van de 20e eeuw waren er steeds minder wezen en is het weeshuis gesloten en het gebouw vanaf juni 1916 verhuurt. In 1920 is het verkocht en werd stoomwasserij Aurora er gevestigd. Na een verbouwing werd het gebouw in 1940 door de gemeente aangekocht.
Gedurende de jaren van de Duitse bezetting is het gebouw van het doopsgezinde weeshuis gebruikt door de Technische Noodhulp, afdeling Zaandam.
Reeds voor de oorlog was er een plan tot oprichting van een kindertehuis voor voogdijkinderen en kinderen die onder toezicht waren geplaatst. Direct na de oorlog was de nood hoog. Er was naast opvang voor voogdijkinderen, een acute opvang nodig, voor de kinderen van politieke gevangenen, de zogenaamde kinderen van gedetineerde N.S.B.-ers.
Op 13 mei 1945 werd besloten het voormalige doopsgezinde weeshuis te vorderen om er een tehuis voor maximaal 32 personen te vestigen. De volgende dag reeds, werden er de eerste 11 kinderen opgevangen. De rest van dat jaar en de verdere jaren '40 van de 20ste eeuw was er voortdurend een volle bezetting.
In het begin van de 20e eeuw waren er steeds minder wezen en is het weeshuis gesloten en het gebouw vanaf juni 1916 verhuurt. In 1920 is het verkocht en werd stoomwasserij Aurora er gevestigd. Na een verbouwing werd het gebouw in 1940 door de gemeente aangekocht.
Gedurende de jaren van de Duitse bezetting is het gebouw van het doopsgezinde weeshuis gebruikt door de Technische Noodhulp, afdeling Zaandam.
Reeds voor de oorlog was er een plan tot oprichting van een kindertehuis voor voogdijkinderen en kinderen die onder toezicht waren geplaatst. Direct na de oorlog was de nood hoog. Er was naast opvang voor voogdijkinderen, een acute opvang nodig, voor de kinderen van politieke gevangenen, de zogenaamde kinderen van gedetineerde N.S.B.-ers.
Op 13 mei 1945 werd besloten het voormalige doopsgezinde weeshuis te vorderen om er een tehuis voor maximaal 32 personen te vestigen. De volgende dag reeds, werden er de eerste 11 kinderen opgevangen. De rest van dat jaar en de verdere jaren '40 van de 20ste eeuw was er voortdurend een volle bezetting.
Op 13 november 1945 is de Stichting Kinderhulp Zaanland opgericht, deze werd opgenomen in het kindertehuis. Ook in de jaren vijftig en zestig van de 20ste eeuw bleef de bezetting hoog.
In 1951 gemiddeld 27 kinderen, 1952 30 kinderen, 1955 30 kinderen, 1956 33 kinderen en in 1966 gemiddeld 30 kinderen.
Vanaf 1955 werd het duidelijk dat het bestaande gebouw als kindertehuis niet meer bruikbaar was, c.q. niet langer aan de wettelijke eisen voldeed. Tevens moest het gebouw in de toekomst verdwijnen voor de aanleg van de Koningin Juliana weg. Het gebouw stond in de Noord, vlak naast de kerk de Komejanse vermaning of het Noorderhuis, ten oosten van de Prins Bernardbrug en is in 1968 gesloopt voor een bredere verbindingsweg naar de nieuwe wijken Hoornse- en Peldersveld.
Op 25 mei 1968 is het nieuwe kindertehuis Oosterweide aan de Provincialeweg 52 geopend.
In 1951 gemiddeld 27 kinderen, 1952 30 kinderen, 1955 30 kinderen, 1956 33 kinderen en in 1966 gemiddeld 30 kinderen.
Vanaf 1955 werd het duidelijk dat het bestaande gebouw als kindertehuis niet meer bruikbaar was, c.q. niet langer aan de wettelijke eisen voldeed. Tevens moest het gebouw in de toekomst verdwijnen voor de aanleg van de Koningin Juliana weg. Het gebouw stond in de Noord, vlak naast de kerk de Komejanse vermaning of het Noorderhuis, ten oosten van de Prins Bernardbrug en is in 1968 gesloopt voor een bredere verbindingsweg naar de nieuwe wijken Hoornse- en Peldersveld.
Op 25 mei 1968 is het nieuwe kindertehuis Oosterweide aan de Provincialeweg 52 geopend.
laatste wijziging 03-09-2019
14 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 03-09-2019
14 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1780-1828, 1837, 1945-1948
Gemeente:
Zaandam
Omvang in meters:
0,07
Toegang:
Plaatsingslijst
Toegankelijkheid:
Nee
Licentie:
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0473 Doopsgezind weeshuis Oosterweide
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0473
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0473 Doopsgezind weeshuis Oosterweide
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0473
Categorie:
laatste wijziging 03-09-2019
14 beschreven archiefstukken