gemeentearchief

In februari 2019 zijn weer diverse beschrijvingen van archieven, in de vorm van inventarissen, beschikbaar gekomen, waarmee deze archieven toegankelijk zijn voor onderzoek. Het gaat om:

OA-0028 -  Inventaris van het archief van het Gemeentebestuur Assendelft, (1666) 1814-1936 (1973).
De invoering van de Grondwet van 1814 bracht bij de gemeente Assendelft geen grootscheepse veranderingen in de bestuurssamenstelling teweeg. De Hoge Heerlijkheid Assendelft behoorde tot het verleden. Alleen werd de maire herbenoemd tot burgemeester en voor de municipaliteit trad de raad in de plaats, eveneens bestaande uit 9 leden. De burgemeester werd benoemd door de koning en de raadsleden door de gouverneur der provincie Noord-Holland (in plaats van de prefect van het departement der Zuiderzee).
Door de toename van het inwonertal (tot 3201) in 1872, was het nodig de raad uit te breiden met 't leden, hetgeen het aantal in totaal op 11 bracht. Deze samenstelling is verder ongewijzigd gebleven tot 1937. De functie van secretaris werd van 1814-1936 bekleed door de burgemeester. Alleen in de jaren 1830-1839 was er een afzonderlijke secretaris, die op zijn beurt in die periode tevens gemeenteontvanger was. Volgens de voornoemde wet echter waren de functies van burgemeester en secretaris onverenigbaar, waarvan de gemeente Assendelft dus duidelijk afweek. De wettelijke bepaling dat er een instructie voor de secretaris diende te worden opgemaakt, werd in 1853 uitgevoerd. Eerst in 1936 werden deze beide functies gescheiden en kwam er een afzonderlijke secretaris.
Voor de ordening van het archief ging de gemeente Assendelft in 1937 over op een nieuw ordeningssysteem, te weten de decimale code van de VNG (registratuurstelsel).

OA-0046 - Burgerlijk Armbestuur Krommenie, 1835-1942
De ondersteuning van minvermogenden was tot diep in de 19e eeuw een taak van de kerk, instanties zoals de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen en de lokale overheid. In Krommenie werd deze ondersteuning uitgevoerd door de Armenvoogden, ook wel aangeduid als Algemeen Armbestuur, later Burgerlijk Armbestuur.
In 1854 werd de Armenwet aangenomen waardoor de regering de armenvoorzieningen meer naar zich toe trok. Het Burgerlijk Armbestuur verleende ondersteuning in geld of natura aan armen, die zich niet konden bedruipen, tijdelijk of permanent. Het was daarbij de bedoeling dat de arme weer zo spoedig mogelijk in zijn eigen levensonderhoud kon voorzien. Was dit niet mogelijk, dan mocht de ondersteuning niet meer bedragen dan voor het levensonderhoud noodzakelijk was. De herziening van de Armenwet in 1912 leidde ertoe dat in het interbellum in veel gemeenten de burgerlijke armbesturen werden omgezet in gemeentelijke diensten. Zo ook in de loop van de 20e eeuw in Krommenie.

OA-0075 – Commissie voor steun B Zaandijk, 1935-1942
De Commissie voor steun B valt onder het Plaatselijk Crisiscomité te Zaandijk, onderdeel van het gemeentebestuur. De commissie verdeelde voeding, kleding en schoeisel aan werklozen. Het archief bestaat uit één dossier met notulen uit genoemde periode.

OA-0078 - Inventaris van het archief van het Burgerlijk Armbestuur Zaandijk, 1688 – 1944
De ondersteuning van minvermogenden was tot diep in de 19e eeuw een taak van de kerk, instanties zoals de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen en de lokale overheid. In Zaandijk werd deze ondersteuning uitgevoerd door de Armenvoogden, ook wel aangeduid als Burgerlijk Armbestuur.
Het Burgerlijk armbestuur van Zaandijk bestuurde ook het dorpsweeshuis van Zaandijk. De financiële administraties waren echter gescheiden.
In 1854 werd de Armenwet aangenomen waardoor de regering de armenvoorzieningen meer naar zich toe trok. Het Burgerlijk Armbestuur verleende ondersteuning in geld of natura aan armen, die zich niet konden bedruipen, tijdelijk of permanent. Het was daarbij de bedoeling dat de arme weer zo spoedig mogelijk in zijn eigen levensonderhoud kon voorzien. Was dit niet mogelijk, dan mocht de ondersteuning niet meer bedragen dan voor het levensonderhoud noodzakelijk was. De herziening van de Armenwet in 1912 leidde ertoe dat in het interbellum in veel gemeenten de burgerlijke armbesturen werden omgezet in gemeentelijke diensten. Zo ook in de loop van de 20e eeuw in Zaandijk.

OA-0080 – Inventaris van het archief van het gemeentebestuur Zaandijk, (1933) 1942 - 1973 (1989)
De voormalige gemeente Zaandijk maakt onderdeel uit van de Zaanstreek en ligt westelijk van de Zaan tussen de gemeenten Westzaan, Wormerveer en Koog aan de Zaan in. Tot 1974 was de gemeente een zelfstandige gemeente. Per 1 januari 1974 is Zaandijk gefuseerd met een aantal andere Zaangemeenten tot de gemeente Zaanstad.
De periode waarin deze archiefstukken zijn gevormd, was voor Zaandijk een periode waarin de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse woningbouw een belangrijk stempel op de gemeente drukte. Ook werd in de jaren ’60 het Ontwikkelingsschap Zaanstreek opgericht en werd het dorp uitgebreid ten westen van de spoorlijn (het begin van Rooswijk).

OA-0149 – Inventaris van het archief van het Gemeentebestuur Koog aan de Zaan, 1921-1945
Het dorp Koog aan de Zaan op de huidige plaats langs de Zaan kwam in ontwikkeling na de vorming van dijken op de Zaanoevers (circa 13e eeuw). Pas na de Tweede Wereldoorlog zou het dorp uitbreiden ten westen van de spoorlijn (Westerkoog), waarna het oudere deel van het dorp werd aangeduid als Oud-Koog.
Een koog is een stuk buitendijks land, in het geval van Koog aan de Zaan is het dat de Kogerhem gelegen aan de Zaan iets ten noorden van de snelweg A8 (die sinds de jaren '70 beeldbepalend het dorp in tweeën snijdt).
Koog aan de Zaan is van oudsher een typisch arbeidersdorp; veel arbeiders werkten in de fabrieken van bijvoorbeeld Duijvis of Honig, gevestigd aan de Lagedijk langs de Zaan.
In 1925 werd begonnen met de demping van de wegsloot langs de Lagedijk. Begin jaren '30 werd, parallel langs de spoorlijn de Provincialeweg aangelegd. Gelijktijdig verrees een nieuw treinstation.

Het oude raadhuis van Koog aan de Zaan in 2001. In de periode
1962-1968 is er ten zuiden van de A8 (Coentunnelweg) naast gelegd.
© GAZ, fotonummer 21.26644.

PA-0519 - Anti Fascistisch Komitee Krommenie (1982-1990), Zaanse Anti-Discriminatie Overleg (1988-1990) en Comité Waakzaamheid Racisme Zaanstreek (1992-1999)
Het Anti Fascistisch Komitee Krommenie werd opgericht door een aantal personen dat zich bezig hield met het bestrijden van racisme. Toenemend racisme en de opkomst van de "Centrum Partij" van Jan Maat vormden aanleiding tot oprichting in 1982 van het A.F.K.K. Het A.F.K.K. werd rond maart 1990 opgeheven maar voortgezet door het Zaanse Anti-Discrimiatie Overleg (Z.A.D.O.).
Op 12 juni 1990 werd het Z.A.D.O. aan de media voorgesteld. De vergaderingen waren openbaar. Doelstelling was hetzelfde als die van AFKK: het voeren van actief beleid tegen fascisme, racisme, seksisme, antisemitisme en alle andere vormen van discriminatie. Het Z.A.D.O. deed onder meer onderzoek naar verkiezingsuitslagen in relatie tot discriminatie. Het Z.A.D.O. werd echter na korte tijd al weer opgeheven. Een exacte opheffingsdatum is niet bekend.
Het Comité Waakzaamheid Racisme Zaanstreek (C.W.R.Z.) werd in april 1992 opgericht door leden van de Democratische Volksvereniging Zaanstad, de Migrantenwerkgroep Groen Links en de Stichting Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken (DISK). Het Buitenlands Vrouwen Overleg (BVO) en het Platform Zaanse Uitkeringsgerechtigden (PZU) sloten zich direct aan. Voor de eerste vergadering op 23 mei 1992 werden, naast bekende migrantenorganisaties, een aantal geïnteresseerden uitgenodigd. Doel was tweeledig: één platform voor iedereen die zich ongerust maakt over opkomend racisme en het aanpakken van problemen waar minderheden tegenaan lopen in de Zaanstreek zoals gettovorming, het ontstaan van “zwarte” en witte” scholen en problemen van allochtone zelforganisaties. Het C.W.R.Z. werd in 1999 opgeheven.
Bovenstaande groeperingen zijn opgegaan in het Bureau Discriminatie Zaken, opgericht in 1995. Dit bureau is wettelijk ingericht, naar landelijke wetgeving en ontvangt subsidie van de overheid.

Zoek hier in de archieven (zoek op de titel van het archief).