gemeentearchief

Per april 2019 zijn er weer diverse archieven voorzien van een inventaris. Het gaat om:

OA-0057 - Schoolcommissie Zaandam en voorgangers, 1800 - 1937
De Schoolcommissie was een overheidsinstelling, verantwoordelijk met de organisatie van en het toezicht op het onderwijs. In 1806 was deze commissie verplicht, maar in Zaandam bestond deze in elk geval al in 1800, getuige de notulenboeken. De schoolcommissie van Zaandam schreef in 1848 '…dat de stad (…) eene gunstige uitzondering maakt dat aldaar slechts eene bijzondere school der 1e klasse en eene der tweede klasse bestaan en de overige scholen openbare zijn.' Dit was in die tijd zeer uitzonderlijk. Na de onderwijswetgeving uit de jaren 1857-1876 is het openbaar onderwijs in Zaandam, net als elders, sterk toegenomen.

OA-0099 - Wijkraad Koog-Zaandijk, 1975 – 1984
Na de vorming van Zaanstad, door de samenvoeging van de zeven eerdere afzonderlijke gemeenten per 1 januari 1974 was het gemeentebestuur bezorgd over de mogelijkheid de verschillende leefgemeenschappen tot een geheel te integreren. Als gevolg hiervan werd een gemeentelijke decentralisatie doorgevoerd door de vorming van wijkraden. In de praktijk bleek het idee te optimistisch. De wijkraden vergaderen weliswaar regelmatig maar hadden slechts een adviserende bevoegdheid. Uit de verticale politieke binding met de fracties in de gemeenteraad van Zaanstad vloeide zoveel partijdiscipline voort dat de raden als het ware van bovenaf gedirigeerd werden, en zodoende nauwelijks enige zeggenschap hadden. Na enkele jaren werd ingezien, dat het systeem op deze wijze niet werkte. Mede uit kostenoverwegingen werd het instituut wijkraden door de gemeente Zaanstad in 1984 opgeheven.

PA-0268 – Archief van de Tuinbouwvereniging Zaandam, later Vereniging Volkstuinen Zaandam, 1923 - 1986.
De Vereniging Volkstuinen Zaandam (V.V.Z.) is opgericht op 5 september 1917. Het doel van de vereniging is het behartigen van de belangen van de huurders van de volkstuinen, het maken van propagenda voor het nut en het in exploitatie brengen van volkstuinen en het bevorderen van kennis van tuinbouw onder haar leden. Bij de V.V.Z. zijn verschillende volkstuinen aangesloten. Onder andere Tuinkomplex 'Nut en Genoegen', 'De Uitkijk' en 'Jan Vroegop'.

KA-0006 Nederlands Hervormde Gemeente Zaandam, (1419) 1592-2005
De stichting van de Hervormde gemeente Zaandam moeten we dateren op 1578. Als kerkgebouw werd toen de Oostzijderkerk gebruikt, een van oorsprong 14e-eeuwse kapel die in het jaar 1400 voor het eerst wordt vermeld. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog was de kapel in 1576 zwaar beschadigd geraakt en na provisorisch herstel volgde een grondige herstelling en uitbreiding in 1592. Nieuwe uitbreidingen, verbouwingen en restauraties volgden in 1623, 1684-1685, 1850-1851 en 1984. Sinds 2004 is de Oostzijderkerk eigendom van de Stichting Beheer Oostzijderkerk Zaandam. In 1640 werd aan de westzijde een tweede hervormde kerk in gebruik genomen voor een afgesplitst aantal kerkleden. De Westzijder- of Bullekerk van de Hervormde gemeente West-Zaandam werd in de periode 1671-1692 vergroot. Eind 19e eeuw was de kerk zo bouwvallig geworden dat sloop dreigde. Uiteindelijk werd toch voor restauratie gekozen. Eind jaren '60 van de 20e eeuw startte opnieuw een belangrijke restauratie, waarna de kerk in 1978 weer opnieuw in gebruik werd genomen. In 2018 is besloten de Westzijderkerk te verkopen aan de stichting Stadsherstel Zaandam, de feitelijke overdracht heeft in 2019 plaatsgevonden. De Hervormde gemeenten Oost-Zaandam en West-Zaandam werden met ingang van 1 januari 1939 weer samengevoegd. In 1957 werd in een nieuw gebouwde wijk in Zaandam-Zuid de Paaskerk in gebruik genomen. Verkoop van de kerk volgde in 2005 aan een Vrij Evangelische Gemeente. Na enkele decennia "Samen op weg" met de plaatselijke Gereformeerde Kerk is de gemeente sinds 2005 opgegaan in de Protestantse Gemeente Zaandam. Sinds 2019 kerkt de gemeente uitsluitend in de Noorderkerk, van oudsher een Gereformeerde kerk.

OA-0083 - Ontwikkelingsschap Zaanstreek, 1967-1973
Het Ontwikkelingsschap Zaanstreek werd op 21 maart 1965 ingesteld, bedoeld om door gemeenschappelijke regelingen het voorzieningenpeil te verbeteren. In feite was de oprichting van het schap de voornaamste stap op de weg tot de vorming van Zaanstad. Het Ontwikkelingsschap werd opgeheven nadat in 1973 formeel tot de vorming van Zaanstad was besloten.

De volgende inventarissen zijn herzien:

OA-0122 - Gemeentepolitie Wormerveer, 1919 - 1973 verwerkt.
OA-0143 - Verzameling stukken betreffende de distributie van levensmiddelen gedurende de Eerste Wereldoorlog, afkomstig van W. Vis Jzn., schoolhoofd in Koog aan de Zaan-Zaandijk en lid van de landbouwcommissie van Koog aan de Zaan.
PA-0013 - Vereniging tot verbinding der beide Zaanoevers, Koog aan de Zaan.
PA-0014 - N.V. Kanaal- en Zaanverbindingmaatschappij, Wormerveer.
PA-0019 - Het Instituut voor doofstommen, departement Wormerveer.
PA-0020 - Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheid, afdeling Koog aan de Zaan.
PA-0029 - Firma J. Dekker Jz., Houthandel en zagerij, Westzaan en Zaandam.
PA-0031 - Harenmakerij en stinkerij Klaas Haremaker en Comp., Koog aan de Zaan.
PA-0040 - De sociëteit Tot onderling genoegen, Zaandijk.
PA-0044 - Vereniging het Rode Kruis, afdeling Westzaan.
PA-0057 - Archieven van de families Boon en Lakeman en hun bedrijven (zeilmakerij, touwslagerij, taanhuis en haringvisserij), De Rijp en Krommenie.
PA-0065 - J.W. Groot, genealoog en amateur-historicus, Zaandam.
PA-0067 - Gerrit Visser van Hazerswoude, makelaar en commissionair, Zaandam.
PA-0071 - Zaanlandsche Assurantie Compagnie voor Brand en Binnenlandsche Vaart, Zaandam.
PA-0083 - Hot Record Club en Zaanse jazz studie-club Swing Society Zaanstreek, Zaandijk en Koog aan de Zaan.
PA-0085 - Klein Mannenkoor de Zaankanters, Koog aan de Zaan, Zaandijk en Zaandam.
PA-0087 - Nederlandsch Tooneelverbond, afdeling Zaandijk.
PA-0088 - Naai- en breischool Zaandijk.
PA-0089 – Naaikrans, Zaandijk.
PA-0090 - Commissie van toezicht op het gemeentelijk nijverheidsonderwijs, Zaandam.
PA-0091 - Nederlandsche Vereeniging voor Luchtbescherming, afdeling Zaandam.
PA-0093 - N.V. Bouwmaatschappij Zaandijk.

De inventarissen zijn hier te raadplegen. De daarin genoemde dossiers zijn, tijdens openingstijden, op de studiezaal te bekijken.