gemeentearchief

Ook tijdens de zomermaanden wordt er hard gewerkt aan het toegankelijk maken van de archieven. De onderstaande nieuwe toegangen zijn vanaf nu beschikbaar.

PA-0104 - Groot, G.J.M., kapelaan en verzetsman Zaandam, 1940 – 1950
Gerrit J.M. Groot (1918-1981) werd in 1939 tot priester gewijd. In april 1941 werd hij kapelaan bij de Sint-Bonifatiusparochie aan de Oostzijde in Zaandam. Hij nam een vooraanstaande rol in bij het verzet en stond daarom ook bekend als ‘de verzetskapelaan’. Hij en zijn medestrijders brachten onder de naam ‘Roomskatholieke Centrale’ (RKC) onderduikers in veiligheid. Ze zorgden voor voedsel en valse persoonsbewijzen. Het verzet hield ‘kantoor’ op de zolder van de kerk. Tijdens de razzia op de Burcht werd de kerk als vluchtplek gebruik terwijl er ook wapens werden verborgen. In de pastorie werden de eerste plannen gesmeed voor een illegale krant die in oktober 1944 het licht zag: de Moffenzeef. Echter Kapelaan Groot was het niet eens met de naam. Toen tijdens een vergadering een Engels jachtvliegtuig overkwam, een Typhoon, suggereerde iemand die naam te gebruiken. De Typhoon groeide na de oorlog uit tot het grootste dagblad van de Zaanstreek. In augustus 1945 vertrok Groot als kapelaan naar Rotterdam. Hij was later rector, godsdienstleraar, pastoor en deken. In Zaandam is een straat naar kapelaan Groot genoemd.

PA-0105: IJsclub Noordpool Zaandam
De IJsclub Noordpool te Zaandam werd opgericht in 1895. De opheffingsdatum is niet bekend.

PA-0498: Gymnastiek- en Schermvereniging Olympia
Volksgymnastiek- en Schermvereniging Olympia is opgericht op 19 juli 1906 te Zaandam.
In 1912 werd een damesafdeling opgericht en werd de naam gewijzigd in Gymnastiek- en Schermvereniging Olympia.
De oorlogsjaren waren slecht voor de vereniging, maar vanaf 1945 steeg het ledenaantal weer. Er werd een kleuterafdeling opgericht. Ook gingen er steeds meer huisvrouwen turnen. Na 60 jaar was het ledenaantal gegroeid van 56 tot bijna 700. Dat was het hoogtepunt voor de vereniging. De vereniging is na 1981 opgeheven.

PA-0499: Damesgymnastiekvereniging Lenig en Vlug
Het gymnastieklokaal waar de dames van de Damesgymnastiekvereniging Lenig en Vlug oefeningen deden, bevond zich in de jaren ’40 van de 20e eeuw aan de Bloemgracht te Zaandam. De oprichtings- en opheffingsdatum zijn niet bekend.

PA-0501: Hengelaarsvereniging Zaandam en Omstreken H.V.Z., later Hengelsportvereniging Zaanstreek H.V.Z.
De Hengelaarsvereniging Zaandam en Omstreken (H.V.Z.) is opgericht op 23 maart 1941 en bestaat anno 2016 nog steeds. Het HVZ-kantoor is gevestigd op sportpark 'De Kalverhoek', op de grens van Zaandam en Wijdewormer. Er is een meldpunt vissterfte en een meldpunt visstroperij. HVZ stelt, met in achtneming van onderstaande voorwaarden, haar viswater beschikbaar aan zusterverenigingen voor het houden van viswedstrijden.

PA-0502: Biscuit- en Banketfabriek Th. Swart VOF, later Biscuit- en Banketfabriek Th. Swart en Zn NV
In 1904 startte Thijs Swart een banketbakkerij in de Prinsenstraat in Zaandam. De bakkerij heette De Twee Trommels, verwijzend naar hoe koek werd verkocht: ventend langs de deur met een houten juk met aan weerszijden een koekblik.Na vijftien jaar ging hij met zijn neef een vennootschap onder firma aan. In 1934 werd de vof gewijzigd in een nv. In 1956 kwam een fusie met Vicomte te Westzaan tot stand en ging men samen verder als Swart Vicomte BV. Het archief is zeer fragmentarisch en bevat stukken tot 1950. In 1974 werd de vestiging in Westzaan gesloten, in 1986 fuseerde Swart Vicomte BV met de Enkhuizer Banket Fabriek, in 1998 overgenomen door Lotus Bakeries.

Per 1 juli 2016 zijn bij het Gemeentearchief diverse inventarissen online geplaatst. U kunt zodoende op internet alvast bekijken welke informatie in onze archieven aanwezig is. Zie  De bewuste stukken kunt u - tenzij anders aangegeven - op onze studiezaal tijdens onze openingstijden komen inzien.

PA-0428 - Cartonnagefabriek Bakker en Stoffels N.V., 1932-1991
Cartonnagefabriek Bakker en Stoffels te Wormerveer is opgericht op 31 oktober 1939 door Willem Johan Bakker Janszoon en Gerard Stoffels. Het doel van de vennootschap onder firma was het fabriceren van cartonnageartikelen, de handel in cartonnageartikelen en papierwaren, de papierhandel, alsmede alles wat daarmee in de ruimste zin in verband staat . De heren Bakker en Stoffels hebben het vak geleerd bij de N.V. Eerste Zaanlandse Cartonnagefabriek te Westzaan v/h C. de Jong Gzn, Zeilenmakersstraat  te Westzaan en opgericht ca. 1906.
Op 4 december 1954 is de Cartonnagefabriek omgezet in een N.V. Het doel van de N.V. was het fabriceren van en de handel in cartonnages en andere verpakkingsartikelen, het bedrukken daarvan en het vervaardigen van drukwerk, alsmede het verrichten van alle handelingen, welke in de ruimste zin van het woord kunnen worden geacht daartoe te behoren. In 1995 is de Cartonnagefabriek verhuisd naar Delft en heeft daar nog enige jaren bestaan tot de opheffing.

PA-0505 - Aannemingsbedrijf en architectenbureau J. en D. Eilmann, architectenbureau Van der Lingen en families Coenraad en Klokkemeijer, 1865-1972
H. A. Eilmann (1806-1890) was aannemer/timmerman te Zaandam. Op 1 januari 1872 droeg hij zijn bedrijf over aan zijn zoons J. H. Eilmann (1840 - 1916) en H. D. Eilmann (1843-1883), die als aannemers - architecten de zaak verder voort zetten onder de naam J. en D. Eilmann. Later traden J. Westenberg (1869-1930) en J. Coenraad (1886-1945) als mede eigenaar tot de firma toe. In de jaren ' 30 kwam L. G. Westenberg (1903) in de directie. Hij verkocht echter in 1938 het architectenbureau en in 1944 het aannemingsbedrijf aan D. van der Lingen (1904-1960), die reeds jarenlang aan het bedrijf was verbonden. De zaak werd nu gesplitst in het timmer- en metselbedrijf v/h J. en D. Eilmann, gevestigd aan de Vinkenstraat 32 in Zaandam en het architectenbureau v/h J en D Eilmann, gevestigd aan de Nicolaasstraat 1 in Zaandam. Na het overlijden van D. van der Lingen in 1960 werd het aannemingsbedrijf door zijn weduwe voortgezet en het architectenbureau door zijn zoon ir. W.K. van der Lingen (1931), beide kantoor houdende aan de Provincialeweg 74. In 1974 hield het aannemingsbedrijf op te bestaan.

 
Bouwtekening uit 1910 van de opbouw van het pakhuis De Lelie aan de Oostzijde voor de firma P. Schoen in Zaandam (links, GAZ fotonummer 52.01057) en de Gereformeerde Kerk te Westzaan in 1928 (rechts, GAZ fotonummer 21.14977).

PA-0506 - Montessorischool Saenden, 1938-1949
De Montessorischool Saenden in Koog aan de Zaan is opgericht in 1938 en kende een afdeling voor het lager onderwijs en voor het zogenoemde voorbereidend onderwijs. Leerlingen kwamen vanuit de gehele Zaanstreek.
De eerste jaren was het lastig om voldoende leerkrachten te vinden. Het aantal leerlingen steeg, maar in 1948 waren er weer onvoldoende goede leerkrachten. Daarom werd besloten de school op te heffen.

OA-0047.1134 - Aan- en verkopen, ruilingen en schenkingen van onroerend goed te Krommenie
In de toegang Aan- en verkoopdossiers zijn ook gegevens over de voormalige gemeente Krommenie opgenomen.

AC-0002 - Collectie Tweede Wereldoorlog, 1940-1945
De bestaande inventaris is aangevuld. 

Fietsend gaat er een wereld voor je open. Voel de wind door je haar en vind de talrijke sporen van de Zaanse papierindustrie door de tijd en bezoek de innovatie van toen én nu.
 De expeditie PAPIER is een historische ontdekkingsreis op de fiets door een interessant deel van Zaanstad. Hier zien we waar en hoe in de zeventiende eeuw het fijnste witte papier werd gemaakt. Wist u dat de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring destijds op Zaans papier is gedrukt? Tijdens de expeditie ziet u pareltjes van dit Zaanse erfgoedaspect. De expeditieleider voert ons langs drie bijzondere locaties waar we ter plekke worden rondgeleid door gidsen. Het gaat om papiermolen De Schoolmeester in Westzaan, het Honig Breethuis in Zaandijk en de hedendaagse voedingsindustrie en toeleverancier voor de papierindustrie Tate&Lyle in Koog aan de Zaan. We lunchen in de woning van de vroegere papierfamilie Honig, het Honig Breethuis.
De expeditie start om 11.00 uur en eindigt om 16.00 uur bij het Best Western ZaanINNhotel in Zaandam. Dieetwensen voor de lunch (zoals vegetarisch) kunt u bij het boeken van de expeditie aangeven. Fietshuur is tegen een extra prijs te boeken via IFIKZ.

U kunt tot een dag tevoren aanmelden (ivm reservering lunch). Een expeditie gaat door met minimaal 10 betaalde deelnemers. Meer informatie op de website van IFIKZ.

Locatie:
Best Western Zaan INN Hotel
Grenehout 22
1507 EB Zaandam

Een actieve tocht langs de Zaanse industriehistorie.

Het gemeentearchief heeft momenteel een vacature voor een stagair. Klik hier voor meer informatie.